ข้อดีและข้อเสียของการปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน (Soilless culture)

การปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน (Soilless culture) ได้รับการพัฒนาขึ้นมาก็เพราะปัญหาการปลูกพืชในโรงเรือนโดยใช้ดิน ที่มีความยุ่งยากและสิ้นเปลืองแรงงานรวมไปถึงมีการระบาดของโรคและแมลงได้ง่าย ดังนั้นในสถานการณ์หรือสถานที่อันมีความเป็นปกติ การปลูกพืชโดยไม่ใช้ดินจึงอาจไม่มีผลดีหรือคุ้มค่าทางเศรษฐกิจเสมอไป จึงควรต้องพิจารณาตัดสินใจตามสภาพปัญหา ชนิดและราคาของพืชตามความเหมาะสมในแต่ละสถานที่ อย่างไรก็ตามการปลูกพืชโดยไม่ใช้ดินโดยทั่วไปก็มีข้อดีและข้อเสียในตัวเองดังต่อไปนี้

ทคนิคการปลูกผักแบบไฮโดรโปนิกส์ (Hydroponics) ประเภทต่างๆ

ข้อดีของการปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน

  1. เป็นวิธีการปลูกพืชที่ช่วยให้สามารถปลูกพืชในสถานที่ที่ไม่เหมาะแก่การปลูกพืชในดิน เช่น ดินกรดจัด เค็มจัด ดินเสื่อมโทรมขาดความอุดมสมบูรณ์ หรือแม้แต่ในสถานที่ที่ไม่มีดินเลย เช่น พื้นคอนกรีตรอบบ้าน ระเบียงบ้าน ดาดฟ้าและหลังคาตึก เป็นต้น รวมทั้งในแหล่งที่มีน้ำอยู่อย่างจํากัด เช่น ในทะเลทราย
  2. เป็นวิธีการปลูกพืชที่ช่วยให้สามารถปลูกพืชได้จำนวนต้นต่อพื้นที่ได้มากขึ้นโดยไม่ต้องคำนึงถึงความอุดมสมบูรณ์ของดิน เพราะพืชไม่ต้องแย่งน้ำและสารอาหารระหว่างกัน
  3. เป็นวิธีการปลูกพืชที่ทำให้พืชเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว เพราะได้รับน้ำและอาหารอย่างพอเพียงและตลอดเวลา ทำให้ได้ผลผลิตต่อหน่วยพื้นที่สูง ดังนั้นในความต้องการผลผลิตที่เท่าๆ กัน จะต้องการพื้นที่ปลูกที่น้อยกว่า
  4. เป็นวิธีการปลูกพืชที่ให้โอกาสที่จะได้ผลผลิตที่สะอาดและมีคุณภาพ ทั้งด้านกายภาพ ชีวภาพและเคมี เพราะไม่มีเศษหิน ดิน ทราย ปลอมปน ไม่มีสารเคมีและยาฆ่าแมลงตกค้าง เนื่องจากไม่มีการใช้ดิน จึงมีโรคและแมลงเข้าทำลายน้อย การควบคุมกําจัดจึงทำได้ง่าย สามารถลดการใช้สารเคมีหรือหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีลงได้ ผลผลิตมีคุณภาพดีเพราะมักไม่มีร่องรอยการทำลายของโรคแมลงและน้ำที่ใช้ในการผลิตเป็นน้ำที่สะอาดจึงสามารถลดการปนเปื้อนของจุลินทรีย์ลงได้ด้วย
  5. เป็นวิธีการปลูกพืชที่ไม่ต้องมีการเตรียมดิน ใส่ปุ๋ย ฉีดยา ทำให้ประหยัดค่าแรงงานและเวลาในส่วนนี้ลงได้
  6. เป็นวิธีการที่ช่วยให้สามารถปลูกพืชได้มากครั้งขึ้นต่อปี เพราะไม่ต้องมีการเตรียมดินใหม่ จึงทำให้ปลูกพืชรุ่นใหม่ต่อไปได้ทันทีอย่างต่อเนื่อง
  7. เป็นวิธีการปลูกพืชที่ช่วยให้มีการใช้ทรัพยากรน้ำและปุ๋ยอย่างประหยัด เพราะสามารถนำกลับมาใช้อีกระยะหนึ่งได้

ข้อดีและข้อเสียของการปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน (Soilless culture)

ข้อเสียของการปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน

  1. เป็นวิธีการปลูกที่ต้องลงทุนสูงในตอนเริ่มต้น เพราะต้องการวัสดุอุปกรณ์ทางเทคนิคหลายอย่าง และมีราคาที่แพง
  2. เป็นวิธีการปลูกที่สิ้นเปลืองพลังงาน เพราะต้องอาศัยพลังงานตลอดเวลา เช่น พลังงานไฟฟ้า เป็นต้น ทำให้มีต้นทุนการผลิตสูงและหากไฟฟ้าขัดข้องเป็นเวลานานเกินไปและไม่มีระบบไฟฟ้าสำรอง จะทำให้พืชที่ปลูกขาดน้ำหรือขาดอากาศตายได้ในเวลาอันสั้น
  3. เป็นวิธีการปลูกที่ต้องการการดูแลรักษาอย่างใกล้ชิด และต้องการบุคคลากรที่มีความรู้ ความชำนาญ และประสบการณ์ในการดูแลรักษา จึงจะประสบความสําเร็จได้
  4. ในกรณีของการปลูกพืชโดยไม่ใช้ดินแบบใช้วัสดุปลูกบางชนิด เช่น แร่ใยหิน เมื่อจะต้องมีการผลัดเปลี่ยนวัสดุปลูกใหม่หลังการเก็บเกี่ยว จะทำให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับการหาสถานที่จะทิ้งแร่ใยหินนี้ ซึ่งไม่สลายตัวง่ายๆ ในธรรมชาติ เกิดเป็นปัญหาทางมลภาวะแวดล้อมตามมา ซึ่งเกิดขึ้นแล้วกับประเทศในแถบยุโรป

แหล่งข้อมูล – ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

การปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน (Soilless culture)

Message us